Surja El Bekare
Surja El Bekare Përshtatshmëria (lidhja) e fillimit me përmbylljen e saj.
Surja El Bekare
Përshtatshmëria (lidhja) e fillimit me përmbylljen e saj1
Allahu i Lartësuar në fillimin e sures El Bekare thotë: “Elif, Lam, Mim. Ai është Libri në të cilin nuk ka dyshim. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit.” (El Bekare: 1-2). Kurse në fund të saj thotë: “Ti je Zoti/Mbrojtësi Ynë! Prandaj na jep fitore kundër atyre që nuk besojnë!”(El Bekare: 286).
Fillimi i sures flet për të devotshmit, përderisa fundi i saj flet për triumfin e qartë. Lidhja mes devotshmërisë dhe triumfit është si ajo mes shkakut dhe pasojës. Të devotshmit janë triumfuesit. Prandaj, sikur është thënë (këtu): O, ju besimtarë me devotshmëri ndaj Allahut triumfoni! Ajetet e ngjashme që e sqarojnë këtë vendim janë të shumta në Librin e Allahut.
Prej tyre është Fjala e Allahut të Lartësuar:
“Frikësojuni Allahut dhe dijeni se Allahu është me ata që ruhen nga të këqijat (të devotshmit).” (El Bekare: 194).
“Vërtet, Allahu është me ata që e kanë frikë dhe që janë punëmirë.” (En Nahl: 128).
“Kurse Allahu është Mbrojtësi i atyre që i frikësohen Atij e që ruhen nga gjynahet (të devotshmit).” (El Xhathije: 19).
“E Ne i shpëtuam ata që besuan dhe që u ruajtën (prej të këqijave).” (Fusilet: 18).
“Andaj, duro! Se, vërtet, në fund, fitorja është e të devotshmëve.” (Hud: 49).
“Musai i tha popullit të vet: “Kërkoni ndihmë nga Allahu dhe duroni, sepse toka është e Allahut. Ai ia jep atë trashëgim cilit të dojë prej robërve të Vet. Fundi i lumtur u takon atyre që i frikësohen Allahut (të devotshmëve).” (El A’raf: 128).
“Përfundimi i lumtur qëndron në frikën ndaj Allahut (devotshmëri).” (Ta Ha: 132).
Të gjitha këto ajete përcaktojnë qartë që triumfi është i lidhur me devotshmërinë. Me gjithë këtë, vijnë ata që nguten, i mbyllin sytë para këtyre ajeteve duke e kërkuar triumfin jo përmes rrugës së saj (devotshmërisë). Ata e dinë që nuk lejohet të gjykuarit përveçse te Allahu, në çdo (çështje) të vogël dhe të madhe. Ashtu si nuk lejohet anulimi i asaj që Allahu e ka kushtëzuar në Librin e Tij ose përmes gjuhës së të Dërguarit të Tij (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Atëherë si qëndron puna kur të gjitha këto tekste janë mbledhura tek ata të cilëve Allahu ua ka bërë të dashur bindjen ndaj Tij dhe ndaj të Dërguarit të Tij (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem), dhe ua ka mbushur zemrat me bindje të plotë se Allahu e din (më mirë) kurse ata nuk dinë (urtësinë e çështjeve)? Sa i pazoti për t’i edukuar njerëzit në devotshmëri që ngutet me biseda të gjata dhe të shumta rreth xhihadit dhe triumfit, përfundimi i tij ishte përfundimi i atij për të cilin është thënë: ai i cili ngutet për një çështje para kohës së saj, ndëshkohet me privimin nga ajo.
Pastaj, Allahu jep hollësira rreth devotshmërisë ndërmjet fillimit dhe fundit të sures El Bekare; që përfshinë të gjitha dispozitat fetare përmes të cilave arrihet shkalla e devotshmërisë: besimi i shëndoshë, pesë shtyllat e Islamit, dispozitat e marrëdhënieve mes njerëzve prej moraleve, shitblerjeve, dispozitave të martesës, xhihadit në rrugën e Allahut, dhe të tjera. Allahu i ka përmbledhur disa prej tyre në një ajet të vetëm përmbledhës, kurse në fund të ajetit përcakton se ato janë atributet e të devotshmëve. Allahu thotë: “Mirësia nuk është të kthyerit e fytyrës suaj nga lindja dhe perëndimi, por mirësia është (cilësi) e atij që beson Allahun, Ditën e Fundit, engjëjt, Librin dhe profetët; e atij që me vullnet jep nga pasuria e vet për të afërmit, jetimët, të varfrit, udhëtarët e mbetur rrugës, lypësit dhe për lirimin e të robëruarve; e atij që fal namazin dhe e jep zeqatin; dhe e atyre që i plotësojnë premtimet, kur marrin përsipër diçka; e atyre që durojnë në kohë skamjeje, sëmundjeje dhe lufte. Këta janë besimtarët e vërtetë dhe këta janë ata që e kanë frikë Allahun” (El Bekare: 177).
Nëse mediton rreth çdo paragrafi prej paragrafëve të sures e gjen se Allahu në shumicën e rasteve e përfundon me thirrje për devotshmëri, ndonjëherë bën thirrje në krye të tij, e, ndonjëherë bashkon mes dyjave (në fillimin dhe fundin e tij), siç qëndron puna në shumicën e tyre. Ajeti i parë në të – bile ai është i pari i krejt mus’hafit sipas renditjes së tij – ku Allahu urdhëron me teuhid, gjejmë se e përfundon me devotshmëri. Allahu thotë: “O njerëz! Adhuroni Zotin Tuaj, i Cili ju ka krijuar ju dhe ata që ishin para jush, që të mund të ruheni (nga të këqijat/të jeni të devotshëm)” (El Bekare: 21).
Kurse, në fillimin e sures i përshkroi të devotshmit se ata e falin namazin, dhe e japin zeqatin: “Ai (Kurani) është udhërrëfyes për të devotshmit, të cilët besojnë në të fshehtën, falin namazin dhe japin nga ajo që u kemi dhënë Ne” (El Bekare: 2-3).
Ajetet e agjërimit i përmbylli me devotshmëri: “Këta janë kufijtë e Allahut, prandaj mos iu afroni atyre! Kështu, pra, Allahu ua shpjegon njerëzve urdhëresat e veta, që ata të ruhen nga të këqijat (të jenë të devotshëm)” (El Bekare: 187).
Ajetet e haxhit i përmbylli me të: “Dhe madhëroni Allahun në (tre) ditët e caktuara (të Teshrikut). Por, edhe ata që nguten dhe rrinë vetëm dy ditë (në Mina), nuk bëjnë gjynah; nuk bën gjynah as ai që rri më shumë, nëse i frikësohet vërtet Allahut. Ta keni frikë Allahun (bëhuni të devotshëm) e ta dini mirë se vetëm tek Ai do të tuboheni” (El Bekare: 203).
Ajetet e kisasit[2] i përmbylli me të: “Në kisas ka siguri për jetën tuaj, o mendarë, në mënyrë që ju të përmbaheni (të
jeni të devotshëm)!” (El Bekare: 179).
Ajetin rreth hënave të reja e përfundoi me të, Ai tha: “dhe kijeni frikë Allahun (jini të devotshëm), në mënyrë që të shpëtoni!” (El Bekare: 189).
Ajetin e xhihadit e përmbylli me të: “Pra, kushdo që ju sulmon, edhe ju keni të drejtë ta sulmoni atë, ashtu siç ju sulmoi ju! Frikësojuni Allahut dhe dijeni se Allahu është me ata që ruhen nga të këqijat (që janë të devotshëm)” (El Bekare: 194).
Ajetet e divorcit i përmbylli me të: “Grave të ndara u takon sigurimi i caktuar i shpenzimeve të jetesës. Kjo është detyrë e të devotshmëve” (El Bekare: 241).
Ajetet rreth kamatës i përmbylli me të: “Dhe ruajuni asaj Dite që do të ktheheni tek Allahu, kur çdokujt do t’i jepet ajo që ka fituar dhe askujt nuk do t’i bëhet padrejtësi” (El Bekare: 281).
Ajetin rreth borxhit e përmbylli me të: “prandaj, ruajuni Allahut! Allahu ju mëson ju; Allahu është i Dijshëm për çdo gjë” (El Bekare: 282). Gjithashtu, edhe ajeti pas tij.
Gjithashtu, Allahu në këtë sure na ka treguar ngjarje të shumta ku sqaroi efektin e braktisjes së devotshmërisë ndaj Allahut në privimin nga triumfi. Siç ishte gjendja me bijtë e Israilit (çifutët), ngjarja e të cilëve ka marr një pjesë të madhe të kësaj sureje. Nga ajo çfarë Allahu na ka treguar në këtë sure është se Ai e mposhti armikun e tyre, dhe ua lehtësoi kthimin në qytetin e tyre pasi bredhin të çoroditur nëpër tokë. Allahu thotë: “Kujtoni kur thamë: “Hyni në këtë qytet dhe hani ç’të doni dhe sa të dëshironi, por, duke hyrë në qytet, përuluni në sexhde dhe thoni: “Falna!” që Ne t’jua falim gabimet. Atyre që bëjnë vepra të mira, Ne ua shtojmë shpërblimin” (El Bekare: 58). Pra, i urdhëroi si shpërblim për hyrjen e tyre në qytet të bien në sexhde si falënderim ndaj Allahut, dhe të thonë: “hittatun”, që do të thotë: na i shlyejë mëkatet tona. Këtu kemi përmirësim të veprës the thënies.
Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë, në “Tefsirin” e tij thotë: “Rezymeja e gjithë çështjes është se ata u urdhëruan t’i nënshtrohen Allahut të Lartësuar kur të vije fitorja me vepër dhe fjalë. Kur të mëkatojnë t’i pranojnë mëkatet e tyre, të kërkojnë falje për to, ta falënderojnë Allahun për mirësitë e Tij, dhe të shpejtojnë me vepra që janë të dashura për Allahun e Lartësuar. Siç Allahu thotë: “Kur të vijë ndihma e Allahut dhe çlirimi (i Mekës) dhe t’i shohësh njerëzit duke hyrë në fenë e Allahut grupe-grupe, atëherë madhëroje me falënderim Zotin tënd dhe kërko falje nga Ai; se Ai është vërtet Pranues i madh i pendimeve” (En Nasr: 1-3).Disa sahabe e komentuan këtë sure se duhet shtuar dhikri (përmendja e Allahut) dhe kërkimi i faljes prej Tij kur të vije çlirimi dhe triumfi. Ndërsa Ibën Abbasi e komentoi se në këtë sure i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), është paralajmëruar për vdekjen e tij. Umeri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, ia aprovoi këtë koment.
Nuk ka kontradiktë mes asaj se është urdhëruar me këtë (dhikr dhe istigfar) gjatë çlirimit, dhe asaj se shpirti i tij fisnik është paralajmëruar për vdekjen e tij, gjithashtu. Për këtë te Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) përulja shfaqej shumë gjatë çlirimeve. Siç është transmetuar se ditën e çlirimit – çlirimit të Mekës – Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ishte duke hyrë në të nga rruga e lartë mes maleve, dhe ishte i përulur ndaj Zotit të tij sa që mjekra e tij prekte shalën e devesë së tij[3]. Pastaj, kur hyri në Meke u pastrua dhe fali tetë rekate namaz të Duhasë (paradites)[4]. Disa thanë: ky ishte namaz i paradites. Kurse të tjerët thanë: përkundrazi, ky është namazi i çlirimit. Prandaj, e pëlqyen që imami dhe emiri kur të çlirojë një vend t’i falë tetë rekatenë momentet e para të hyrjes në atë vend, ashtu siç veproi Sa’d bin Ebi Uekkas, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, kur hyri pallatin e Kisrasë (perandorit të Persisë) i fali tetë rekate”.
Këtu ka për qëllim (Ibën Kethiri) që Allahu urdhëroi me tesbih (madhërim të Tij) kur të vijnë mirësitë nga Ai, dhe i pari që hynë këtu është namazi. Siç, komentuesit e Kuranit e kanë transmetuar nga disa prej selefit (gjeneratave të para) të cilët kështu e komentuan Fjalën e Allahut: “Po të mos ishte (Junusi) nga ata që bëjnë tesbih”[5](Es Saffat: 143). Kurse prej sunetit është fjala të Dërguarit (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem): “Vërtet do t’u udhëheqin emirë të cilët e vonojnë namazin nga koha e tij, dhe do t’ia zënë frymën atij si asfiksimi i të vdekurve. Kur t’i shihni të veprojnë kështu, faleni namazin në kohën e tij, kurse namazin e juaj prapa tyre konsiderojeni subha (nafile)” (Transmetuar ngaMuslimi).
Qëllimi i krejt kësaj është se ashtu siç u urdhëruan bijtë e Israilit këtu me sexhde, ashtu u urdhërua Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) në suren e Çlirimit me tesbih, pjesë e të cilit është edhe namazi. Ashtu si u urdhëruan bijtë e Israilit me lutje për faljen e mëkateve të tyre, ashtu u urdhërua Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) në suren e Çlirimit me kërkim falje. Është e njëjta rrethanë: çlirimi i vendeve nga duart e armikut dhe mundësia e hyrjes në to. Kjo është prej krahasimeve të çuditshme drejt të cilave është udhëzuar Ibën Kethiri, Allahu e mëshiroftë! Qëllimi është se bijtë e Israilit janë urdhëruar ta falënderojnë Allahun me vepër dhe thënie, mirëpo, ata e ndërruan veprën me një vepër tjetër, dhe thënien me një thënie tjetër. Siç, tërhoqën vëmendjen për këtë Ibën Haxheri në “Fet’h” (8/304) dhe El Mubarekfuri në “Tuhfetul Ahuedhij” (7/234).
Sa i përket veprës, në vend se të hyjnë të përulur (në sexhde), ata hynë duke u zvarritur me prapanicat e tyre. Kurse, sa i përket thënies, në vend se ta lusin Allahun që t’ua shlyejë mëkatet (hittatun), ata thanë duke u tallur: hintatun (grurë). Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Ebu Hurerja, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të ketë thënë: I Dërguari (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Iu është thënë bijve të Israilit: “duke hyrë në qytet, përuluni në sexhde dhe thoni: “Hittatun (Falna)!”, ata e ndërruan dhe hynë duke u zvarritur në prapanicat e tyre, dhe thanë: “Habbetun (kokërr) në qime”. Allahu i Lartësuar tha: “Por keqbërësit e ndryshuan fjalën që iu tha me një fjalë tjetër, prandaj Ne u sollëm atyre që bënë (këtë) padrejtësi një dënim nga qielli për mosbindjen e tyre” (El Bekare: 59).
Si konkluzion është se Allahu në këtë sure – suren El Bekare – na tregoi se i ka urdhëruar bijtë e Israilit me devotshmëri ndaj Tij: “dhe ruhuni (bëhuni të devotshëm) vetëm prej Meje!” (El Bekare: 41). Kjo devotshmëri ishte falënderimi me vepër dhe thënie, mirëpo, ata e kundërshtuan këtë, prandaj, merituan si rezultat poshtërimin dhe ndëshkimin.
Gjithashtu, Allahu na ka treguar ngjarjen e Talutit dhe Xhalutit, sepse në të ka mësime për çdo kënd që e ngut triumfin kurse nuk është prej të devotshmëve; ata e kërkuan luftën, mirëpo, Pejgamberi i tyre ua ndaloi për shkak të dobësisë së tyre. Kur ata këmbëngulën në kërkesën e tyre, Allahu ua mundësoi që vetë ata ta shohin kundërshtimin e tyre ndaj urdhrave të Tij, dhe paqëndrueshmërinë e tyre në takimin me armikun, përveç se një pjese të vogël të cilët ishin besimtarë të devotshëm.
Allahu i Madhëruar thotë: “Kur Taluti u nis për luftë bashkë me ushtrinë, u tha atyre: “Allahu do t’ju provojë me një lumë. Kush pi ujë në të, nuk është ushtari im. Ndërsa kush nuk pi ujë në të ose kënaqet vetëm me një grusht ujë, është ushtari im”. Por të gjithë pinë, përveç një pakice. Pasi ai me ata (ushtarë) që ishin besimtarë kaluan lumin, shumë prej tyre thanë: “Ne sot nuk kemi fuqi të luftojmë me Xhalutin dhe ushtrinë e tij”. Por ata që ishin të bindur se do të takoheshin me Allahun, thanë: “Sa herë, me ndihmën e Allahut, një ushtri e vogël ka ngadhënjyer mbi një ushtri të madhe! Allahu është me të durueshmit” (El Bekare: 249).
Pasi që divorci është një temë shkaku i të cilit shpirtrat bëhen koprracë dhe i shpie në hakmarrje dhe dhunë, atëherë të folurit rreth devotshmërisë është ndërfutur pesë herë.
Domethënia për shkak të së cilës e zgjata shumë të folurit rreth kësaj sureje fisnike është të sqaroj se ajo fillohet me përmendjen e cilësive të të devotshmëve , kurse përmbyllet me lutje për triumf, për të treguar se ata që e meritojnë triumfin janë të devotshmit. Ndërmjet gjithë kësaj (fillimit dhe fundit) është ndërfutur shtjellimi i gjendjes së të devotshmëve, dhe njohja/përcaktimi i rrugës së tyre, në mënyrë që të pasohet duke u bazuar në dije/prova.
Ndoshta për shkak të kësaj Allahu e filloi këtë sure duke e ngritur lartë përmendjen e Libri të Tij: “Ai është Libri në të cilin nuk ka dyshim. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit”; sepse ai përmban sqarimin e shkaqeve të devotshmërisë, sidomos (kur dihet) që Allahu i ngrit besimtarët ndaj të tjerëve përmes saj. Siç transmeton Muslimi nga Amir bin Uathile: “Se Nafi bin AbdulHarith e takoi Umerin në Usfan, përderisa Umeri e kishte bërë përgjegjës për Meken. Umeri e pyeti: Kënd e bëre përgjegjës për banorët e luginës? Ai tha: Ibën Ebzain. Umeri pyeti: Kush është Ibën Ebzai? Tha: Rob prej robërve tonë. Umeri u çuditë: E bëre udhëheqës të tyre një rob?! Tha: Ai e lexon (din përmendësh) Librin e Allahut (azze ue xhel-le), dhe është i dijshëm për shkencën e trashëgimisë. Umeri tha: Kurse Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) juaj ka thënë: “Vërtetë me këtë Libër Allahu ngrit popuj, dhe më të ul të tjerë”.
Ndoshta për këtë Allahu tregoi për Librin e Tij me përemrin dëftor që tregon largësi, e që është: “Ai”. Ebu Suudi në “Tefsirin” e tij (1/24) thotë: “Domethënia e largësisë është përmendur për të shpallur çështjen e lartë të tij (Kuranit), dhe kuptimi i saj është: ai libër, çështja e të cilit është e çuditshme, ka arritur skajshmërinë e shkallëve të përsosurisë”. Pasi që pasuesit e Kuranit, Allahu i ngriti me devotshmërinë e tyre, në të njëjtën sure u cek tekstualisht se ngritja e tyre ndaj të tjerëve u bë përmes saj (devotshmërisë). Allahu thotë: “Ata që nuk besojnë, janë të joshur nga jeta e kësaj bote, prandaj tallen me besimtarët. Por njerëzit që i frikësohen Allahut, do të jenë mbi ata – në Ditën e Kiametit. Allahu begaton pa kufi kë të dojë” (El Bekare: 212).
Në studimin që vijon do të sqarohet rruga përmes të cilës ndihmohet Libri Fisnik (Kurani), që të arrihet ndihma dhe triumfi prej Allahut të Lartësuar.
_________________________________________
[1] Kjo temë është shkëputur nga libri “Min kul-li suretin faide – Prej çdo sureje përfitojmë së paku një dobi” i shejhut AbdulMalik bin Ahmed Ramadani.
[2] Kisasi në të drejtën juridike islame është ligji i barazisë në ndëshkim.
[3] Shejh Albani e cilësuar si të dobët në shënimet e tij ndaj librit “Fikhu essireti” (faqe 412). Gjithashtu, Shejh Mukbil El Uadi’i në shënimet e tij ndaj “Tefsirit” të Ibën Kethirit (1/187).
[4] Mutefekun alejhi (Buhariu dhe Muslimi).
[5] Sipas këtij komenti do të thotë: po të mos ishte prej atyre që falen, ajetin në vijim: “me siguri do të mbetej në barkun e saj (balenës) deri në Ditën e Ringjalljes” (Junus: 144). Sh.p.
Në studimin që vijon do të sqarohet rruga përmes të cilës ndihmohet Libri Fisnik (Kurani), që të arrihet ndihma dhe triumfi prej Allahut të Lartësuar.
Luftimi i kundërshtarëve të Kuranit për zbritjen e tij dhe për keqinterpretimin e tij
Në këtë sure dua të tërheq vëmendjen për disa dobi që kanë të bëjnë me Librin e Allahut (azze ue xhel-le):
Dobia e parë: Allahu, në këtë sure, lartësoi çështjen e Librit të Tij shumë herë. Sqaroi se në të ndodhet udhëzimi i njerëzimit, lumturimi i jetës së tyre tani, dhe nderimi dhe përfundimi i mirë që i pret ata në Ahiret (jetën e ardhme). Prej këtyre (ajeteve) është se Allahu e hapi këtë sure me Librin e Tij të zbritur: “Elif, Lam, Mim. Ai është Libri në të cilin nuk ka dyshim. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit” (El Bekare: 1-2). Pastaj e përsëriti përmendjen e tij edhe një herë në mes të sures: “Thoni: “Ne besojmë në Allahun, në atë që na është shpallur neve (Kuranin), në atë që i është shpallur Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Jakubit dhe Esbatëve (12 bijve të Jakubit), në atë që i është dhënë Musait e Isait dhe në atë që u është dhënë profetëve nga Zoti i tyre. Ne nuk bëjmë kurrfarë dallimi midis tyre dhe vetëm Allahut i përulemi” (El Bekare: 136). Pastaj e përsëriti përmendjen e tij herën e tretë: “Kjo është kështu, sepse Allahu e ka zbritur Librin me të vërtetën” (El Bekare: 176). Dhe ajete tjera përveç këtyre.
Dobia e dytë: Vihet re, se në këtë sure shumë herë bashkohet/barazohet diskutimi për Librin e Allahut me diskutimin për mospajtimin rreth tij, dhe se në të vërtetë kjo rezulton në përçarjen e njerëzve. Prej këtyre (ajeteve) është pjesa e parë (e sures), ku Allahu përmend se njerëzit rreth besimit në Librin e Tij janë ndarë në tri grupe:
Grupi i parë: Pasuesit e udhëzimit, të shpëtuarit, të cilët janë kapur për Librin me brendësinë (zemrën) dhe të dukshmen e tyre (veprat e jashtme). Allahu për ta thotë: “Ata janë udhëzuar në rrugë të drejtë nga Zoti i tyre dhe pikërisht ata janë të shpëtuarit” (El Bekare: 5).
Grupi i dytë: Pasuesit e mosbesimit, të cilët e refuzuan Librin me brendësinë dhe të dukshmen e tyre. Allahu për ta thotë: “Sa për ata që mohojnë, njësoj është, i paralajmërove apo nuk i paralajmërove – ata nuk besojnë” (El Bekare: 6).
Grupi i tretë: Pasuesit e nifakut (hipokritët), të cilët janë kapur për Librin me të dukshmen e tyre, kurse e mohuan me brendësinë e tyre. Kur janë me besimtarët hiqen se janë besimtarë, ndërsa zemrat e tyre janë me pasuesit e kufrit (mosbesimit). Allahu për ta thotë: “Ka disa njerëz që thonë: “Besojmë në Allahun dhe në Ditën e Gjykimit!”, por në të vërtetë ata nuk janë besimtarë” (El Bekare: 
. Shiko rreth kësaj librin “Er rihletu ila efrikija” – Udhëtimi për në Afrikë” i dijetarit të madh Muhamed El Emin Esh Shenkitij, Allahu e mëshiroftë; (faqe: 18-19).
Ndërsa në vendin e dytë (ku përmendet kjo), Allahu na paralajmëron që të mos përçahemi rreth besimit në Librin e Tij të zbritur, dhe na sqaroi se në të vërtetë ndarja është rezultati i të parës. Allahu thotë: “Nëse ata besojnë në atë që besoni edhe ju, atëherë janë në rrugën e drejtë. E, nëse ia kthejnë shpinën asaj, atëherë sigurisht që do të përçahen” (El Bekare, 137).
Këtë e konfirmoi në vendin e tretë, ku tha: “Sigurisht, ata që nuk pajtohen rreth tij, janë të përçarë dhe larg së vërtetës” (El Bekare: 176).
Dije se përçarja e cila është përmendur krahas Fjalës së Allahut në këto ajete, ndodh për shkak të dy shkaqeve:
I pari: Mospajtimi rreth zbritjes së tij, i cili ka ndodhur tek miletet (popujt/fetë) e ndryshme. Ky është kufr (mosbesim) i pastër; sepse ai pasqyrohet në besimin e një pjese të së vërtetës së zbritur dhe mohimin e pjesës tjetër. Nuk ka shpëtuar nga ky lloj kufri askush përveç miletit Islam. Hebrenjtë e besuan Librin e tyre, mirëpo mohuan Librin që iu zbrit Muhamedit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Të krishterët e besuan Librin e tyre, mirëpo mohuan Librin që iu zbrit Muhamedit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Ndërsa umeti i Muhamedit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), së bashku me besimin e tyre në Librin që iu zbrit Muhamedit (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem), besuan edhe Librin e zbritur tek Musai (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), dhe Librin e zbritur tek Isai (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem).
Ndoshta për këtë surja u hap me domosdoshmërinë e besimit në të gjitha Librat. Allahu (azze ue xhel-le) në fillim të sures thotë: “dhe për ata që besojnë në atë që të është shpallur ty (o Muhamed), në atë që është shpallur përpara teje” (El Bekare: 4). Gjithashtu, edhe u përmbyll me këtë, ku Allahu (azze ue xhel-le) thotë në fund të saj: “I Dërguari beson në atë (Kuranin) që i është shpallur nga Zoti i tij e po ashtu dhe besimtarët: të gjithë besojnë në Allahun, engjëjt e Tij, librat e Tij dhe të dërguarit e Tij (duke thënë): “Ne nuk bëjmë dallim mes asnjërit prej të dërguarve të Tij” (El Bekare: 285). Këtu u tha librat (në shumës), sepse obligim është besimi në të gjithë të vërtetën që ka zbritur të cilën nuk e kanë arritur duart e falsifikimit. Ndërsa besimi i një pjese kurse tjetrës jo, kjo është përçarja e nënçmuar. Siç, Allahu thotë në të njëjtën sure: “Dikur, të gjithë njerëzit përbënin një bashkësi të vetme. Pastaj Allahu u dërgoi profetët me lajme të mira dhe paralajmërime. Bashkë me ata, Ai zbriti edhe Librin me të vërtetën, për t’i gjykuar njerëzit në çështjet për të cilat nuk pajtoheshin. Mirëpo, njerëzit u grindën midis tyre, pasi u erdhën shenjat e qarta, nga zilia që kishin për njëri-tjetrin. Atëherë, me vullnetin e Vet, Allahu i udhëzoi besimtarët që ta kuptonin të vërtetën, lidhur me çështjet për të cilat të tjerët nuk pajtoheshin. Allahu shpie në udhë të drejtë kë të dojë” (El Bekare: 213).
Allahu këtu e sqaroi se ata të cilët besuan një pjesë të asaj që Ai zbriti dhe mohuan pjesën tjetër, ata janë shkaktarë në përçarjen e njerëzimit. Këta janë pasuesit e Librit (hebrenjtë dhe të krishterët). Për këtë, Allahu i thirri që të bashkohen rreth së vërtetës, mirëpo ata refuzuan veçse të refuzojnë. Siç, Allahu thotë: “Thuaj: “O ithtarët e Librit, ejani të biem në një fjalë të përbashkët mes nesh dhe jush: se do të adhurojmë vetëm Allahun, se nuk do t’i shoqërojmë Atij asgjë (në adhurim) dhe se nuk do ta mbajmë për zot njëri-tjetrin, në vend të Allahut!” Nëse ata nuk pranojnë, atëherë thuaju: “Dëshmoni se ne i jemi nënshtruar Allahut!” (Alu Imran: 64). Abdurrezaku (15946) transmeton me sened (zinxhirë) të saktë nga Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të ketë thënë: “Ai i cili mohon një shkronjë prej Kuranit ka mohuar të gjithin”.
Shkaku i dytë: Mospajtimi rreth interpretimit të tij, që ka ndodhur tek sektet Islame të cilat kanë dalë nga xhemati (bashkësia) e myslimanëve për shkak të ndonjë bidati. Çdokush që ka devijuar nga rruga e gjeneratave të para, ka devijuar për shkak të interpretimit të Fjalëve të Allahut (Kuranit) me atë që Ai nuk kishte për qëllim.
Nëse luftimi i atyre që mohuan zbritjen e Kuranit është i njohur (për çdokënd prej myslimanëve), atëherë le ta dijë çdokush se luftimi i bidatxhive (novatorëve) është e nevojshme për shkak të ruajtës së unitetit të këtij umeti. Për këtë ka ardhur një transmetim, ku Ebu Seid El Hudriu, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Ishim ulur duke e pritur të Dërguari e Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) kur ai doli nga shtëpia e njërës prej grave të tij. Ne u ngritëm për të ecur pas tij, pastaj iu këput këpuca. Aliu mbeti mbrapa për t’ia qepur, mirëpo i Dërguari i Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) vazhdoi të ecte dhe ne vazhduam me të. Pastaj u ndal për ta pritur (Aliun) dhe ne u ndalëm me të. Pastaj tha: “Vërtetë prej jush do të jetë ai që do të luftojë për interpretimin (jo të drejtë) të këtij Kurani, ashtu siç luftova për (besimin në) zbritjen e tij”. Ne u ngritëm lartë (për të na parë) dhe në mesin tonë ishin Ebu Bekri dhe Umeri. Mirëpo ai tha: “Jo (nuk është asnjëri nga ju), mirëpo ai është qepësi i këpucës”. Shkuam për t’i marr sihariq, mirëpo siç duket ai e kishte dëgjuar me herët.” Transmetuar nga Ahmedi (3/82), Ibën Hibani (6937), Hakimi (3/122-123) i cili e vlerësoi, gjithashtu edhe Dhehebiu, si hadith të saktë. Për më tepër shiko në “Es silsile es sahiha” të Albanit (2487).
Ky hadith ka të bëjë me luftimin e pasuesve të bidateve dhe tekave. Vërtetë, Allahu e nderoi Aliun, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, me luftimin e sektit të parë që ka dal nga xhemati i myslimanëve për shkak të keqinterpretimit të Librit të Allahut, e ai është sekti i Havarixhëve. Ibën Hibani e komentoi këtë hadith në “Sahihun” e tij, duke vendosur pas tij kapitullin: “Përmendja e cilësive të njerëzve të cilët i luftoi Ali bin Ebi Talibi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, për shkak të keqinterpretimit të Kuranit nga ana e tyre”, pastaj e përmendi luftimin e Aliut kundër Havarixhëve. Për këtë Jusuf El Meltij në “El Mu’tesar min El Muhtesar” (1/221), pas këtij hadithi tha: “Prej realizimit të premtimit (në hadithin e lartcekur) është luftimi i Aliut kundër Havarixhëve”.
Si rezyme është se Allahu bashkoi/barazoi mes lartësimit të Librit të Tij dhe paralajmërimit nga ndarja dhe përçarja; sepse kjo ndodh në mospajtimin rreth besimit në Fjalët e Tij (Kuran), deri sa kundërshtari ta mohojë të vërtetën që ndodhet tek tjetri. Siç, Allahu (azze ue xhel-le) thotë: “Hebrenjtë thonë: “Të krishterët nuk kanë kurrfarë udhërrëfimi ku të mbështeten!” Edhe të krishterët thonë: “Hebrenjtë nuk kanë kurrfarë urdhërrëfimi ku të mbështeten!” Ndërkohë, të dyja palët lexojnë të njëjtin Libër. Po kështu, edhe ata që nuk dinë, thonë të njëjtat fjalë. Allahu do t’i gjykojë kundërshtitë e tyre në Ditën e Kiametit” (El Bekare: 113). Gjithashtu, (përçarja dhe ndarja) ndodh në mospajtimet rreth interpretimit të Fjalëve të Allahut.
Ibën Tejmije në “Tefsiru ajatin eshkelet-Komentimi i disa ajeteve të ngatërruara/paqarta” (2/704) thotë: “Vërtetë që rreth kësaj (keqinterpretimit) umetin e goditi një trazirë tejet e madhe dhe u përçan sipas tekave dhe mendimeve të tyre. Krejt kjo ndodhi pasi që kaluan tre shekujt e artë, kur u shfaqen Xhehminjët të prejardhur nga Sabiunët”. Pastaj i sjelli disa nga ajetet e lartcekura, dhe duke folur për Kuranin tha: “Mospajtimi rreth tij është dy lloje: mospajtimi rreth zbritjes së tij, dhe mospajtimi rreth interpretimit të tij. Mospajtuesit të cilët Allahu i nënçmoi janë ata që ishin kontradiktorë rreth së vërtetës, duke e refuzuar të vërtetën që ndodhej te tjetri.
Obligim është të besohet e gjithë e vërteta e zbritur, kurse ai i cili e beson njërën (pjesë) kurse e mohon tjetrën, ky është mospajtimi për të cilin njëri nga dy grupet nënçmohet. Siç Allahu i Lartësuar thotë: “Nga këta të dërguar, disa syresh i ngritëm mbi të tjerët. Disave Allahu u foli drejtpërdrejt, kurse të tjerë i ngriti në shkallë të larta. Ne i dhamë Isait, birit të Merjemes, prova (mrekulli) të qarta dhe e ndihmuam me Shpirtin e Shenjtërisë (Xhebrailin a.s.). Sikur të donte Allahu, njerëzit që erdhën pas të dërguarve nuk do të vriteshin me njëri-tjetrin pas ardhjes së provave të qarta, por ata u përçanë: disa besuan, kurse të tjerët mohuan” (El Bekare: 235).
Mospajtimi rreth zbritjes së tij është më i madh për nga mëkati, dhe ky është mospajtimi të cilin e kishim për qëllim këtu. Prandaj, themi: mospajtimi rreth zbritjes së tij është mes besimtarëve dhe jobesimtarëve; sepse besimtarët besuan atë që zbriti, kurse jobesimtarët e mohuan Librin dhe atë që Allahu i dërgoi Pejgamberët me të, mirëpo ata do ta dinë në të ardhmen (kush ishte në të vërtetën). Pra, besimtarët prej myslimanëve, hebrenjve, të krishterëve, dhe sabiunëve besojnë në llojin e të Dërguarve dhe Librave. Kurse jobesimtarët prej paganëve, mexhusëve, dhe sabiunëve mohojnë llojin e Librave dhe të Dërguarve”.
Pastaj, i përmendi disa prej ajeteve të Bekaresë që u cekën më lartë, dhe tha: “Kurse në suren që vijon Allahu thotë: “Elif Lâm Mîm. Allahu! Nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Tij, të Gjallit, të Përjetshmit, Mbajtësit të gjithçkaje. Ai të ka shpallur ty Librin, me të vërtetën e saktë, duke vërtetuar shpalljet e mëparshme. Ai i ka zbritur Teuratin dhe Ungjillin më parë si udhërrëfyes për njerëzit dhe ka zbritur edhe Dalluesin (e së vërtetës nga e pavërteta)” (Alu Imran: 1-4). Në mes të sures e përmendi besimin në shpalljen që Ai e zbriti[2], dhe gjithashtu, e përmendi në fund të saj: “Midis ithtarëve të Librit, me siguri ka të atillë që e besojnë Allahun dhe atë që ju është shpallur juve, si dhe atë që u është shpallur atyre, duke qenë të përulur para Allahut” (Alu Imran: 199). Për këtë, vendimi për këtë parim është madhështuar në Kuran, prandaj, nganjëherë me të hapen suret…”.
Qëllimi nga kjo është të sqarohet roli madhështor i këtij Libri Fisnik në unifikimin e umetit dhe udhëzimin e tij, të paralajmërohet që të mos mbyllen sytë para faktit se lidhja e zemrave duhet të bëhet duke i bashkuar në atë që kanë qenë selefi (gjeneratat e para), dhe se ata të cilët e kanë përcaktuar veten e tyre që t’ua komunikojnë njerëzve domethënien e asaj që Allahu e ka zbritur në Kuran të pastër dhe të kulluar nga tefsiret e pasuesve të bidatit janë duke bërë xhihad të madh. Siç i ka ndodhur ky keramet (nderim) Ali bin Ebi Talibit, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, të cilin Allahu e nderoi me luftimin e Havarixhëve për shkak të (keq)interpretimit të Kuranit, ashtu si i luftoi paganët, më herët, për shkak (të mohimit) të zbritjes së tij. Për këtë, hoxha i Buhariut dhe Muslimit, Jahja bin Jahja, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Mbrojtja e sunetit është më e vlefshme se xhihadi në rrugën e Allahut”. Muhamed bin Jahja Edh Dhuhlij thotë: “I thashë Jahjas: Ky është më i vlefshëm se ai i cili shpenzon pasurinë e tij dhe e lodh veten e tij duke bërë xhihad? Tha: Po, shumë më i vlefshëm”. Transmeton Hereviu në “Dhemmu elkelam – Nënçmimi i Kelamit” (1089).
Nëse ti e shfleton bibliotekën Islame prej fillimit kur dijetarët e këtij umeti kanë filluar të shkruajnë, do të habitesh me numrin e madh të librave të cilat gjenerata e para i shkruan si kundërpërgjigje ndaj pasuesve të bidatit. Këto refuzime përfaqësojnë xhihadin e umetit ndaj atyre që e (keq)interpretuan Librin Fisnik. Sikur mos të ishte ky xhihad prej tyre, atëherë feja neve nuk do të na kishte arritur veçse e shtrembëruar. Ndoshta shtrembërimi i saj do të kishte arritur deri aty sa që kjo fe nuk do të dallonte prej feve tjera pagane, siç ndodhi me pasuesit e Librit (hebrenjtë dhe të krishterët). Mirëpo, Allahu me mirësinë e Tij e shkroi (e bëri obligim) ruajtjen e kësaj feje, dhe për ruajtjen e saj përzgjodhi burra të cilët i përgatiti për këtë detyrë madhështore; pasi që e pa se zemrat e tyre nuk janë njollosur me idenë e lajkatimit ndaj pasuesve të bidatit, apo orvatjes së bashkimit me ta, edhe pse tek ata ndodhet interpretimi i refuzuar i domethënieve të Fjalëve të Allahut (Kuranit).
Myslimanit të suksesshëm i hapet gjoksi i tij (i pranon) të dy llojet e xhihadit. Nuk e lenë xhihadin kundër pasuesve të bidatit me arsyetimin se tani ka jobesimtarë të cilët e kundërshtojnë fenë e Allahut, siç është e njohur kjo prej bazave të disa njerëzve të cilët janë të angazhuar me davet (thirrje Islame). Ata janë të cilëve u janë ngushtuar gjokset e tyre në luftën kundër pasuesve të bidatit; atyre të cilët e shëmtuan bukurinë e fesë, e njollosën pastërtinë e saj, dhe ishin shkaktarë në ndarjen e safave (rreshtave) të saj. Ata thanë: Të bashkohemi aty ku pajtohemi, dhe ta arsyetojmë njëri tjetrin aty ku nuk pajtohemi. Kështu u bashkuan me ata të cilët i urrejnë shokët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), me ata të cilët shkelën të hakun (të drejtën) e Allahut duke mos e njësuar në uluhije (adhurim), me ata të cilët e nënçmuan Allahun në (mohimin) e Emrave dhe Cilësive të Tij, me ata të cilët tallen me sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), dhe me të tjerë të cilët devijuan nga sheriati (feja) e Zotit të botëve me ndonjë nga bidatet. Me gjithë këtë atyre nuk u lëvizi asnjë qime (nuk u rrëqethen) si xhelozi për fenë e Allahut (azze ue xhel-le), e Allahu është Ai të cilin e lusim për ndihmë!
_____________________________________________
[1] Kjo temë është shkëputur nga libri “Min kul-li suretin faide – Prej çdo sureje përfitojmë së paku një dobi” i shejhut AbdulMalik bin Ahmed Ramadani.
[2] Ka për qëllim Fjalën e Allahut të Lartësuar: “Zoti ynë! Ne besojmë atë që na ke shpallur dhe pasojmë të Dërguarin (Isain). Na shkruaj pra, bashkë me dëshmitarët!” (Alu Imran: 53).